Overige Events

Bosnisch-Nederlandse Leila keerde terug naar geboortestad om te onderzoeken hoe oorlogstrauma doorwerkt: ‘Altijd deel van mij’

De Bosnisch-Nederlandse Leila Prnjavorac keerde dertig jaar na de oorlog in voormalig Joegoslavië terug naar haar geboortestad Doboj in Bosnië. Samen met hulporganisatie War Child onderzoekt ze hoe oorlogstrauma’s blijven doorwerken, ook nu nog, met het oog op nieuwe generaties die opgroeien met trauma’s door conflicten in Oekraïne en Gaza.

Leila was negen jaar oud toen Servische paramilitairen Doboj binnenvielen, wat een abrupt einde maakte aan haar kindertijd en leven in Joegoslavië. Een traumatische ervaring was onder meer het moment dat een Servische buurman een deel van hun huis opblies met explosieven. Hoewel ze met haar ouders naar Nederland vluchtte, bleven de oorlogstrauma’s diep zitten. Ze zag haar vader lijden onder een innerlijke leegte, en haar moeder maakte uiteindelijk een einde aan haar leven.

De reis terug naar Doboj was confronterend en maakte Leila duidelijk dat, hoeveel ze ook heeft verwerkt, haar verleden altijd deel van haar zal uitmaken. Ze concludeert dat je nooit echt kunt ontsnappen aan wie je bent en waar je vandaan komt, en dat dit hoort bij het genezingsproces van trauma.

Dertig jaar Srebrenica: brieven aan vermoorde geliefden

Het artikel “Dertig jaar Srebrenica: brieven aan vermoorde geliefden” van Sociale Vraagstukken gaat over de 30-jarige herdenking van de genocide in Srebrenica en de blijvende inspanningen om de slachtoffers te herinneren en te waarschuwen voor opkomend fascisme.

Een belangrijk onderdeel is het boek “Mijn Liefste, brieven van Srebrenica” van journalist en documentairemaker Mustafa Hadziibrahimovic. Dit boek bevat 42 ontroerende brieven van overlevenden aan hun vermoorde dierbaren, die de persoonlijke verhalen achter de 8.372 slachtoffers blootleggen. Hadziibrahimovic, een in Nederland wonende Bosniër, uit ook zijn zorgen over een nieuwe vorm van fascisme in Europa en trekt parallellen met de dehumanisering die voorafging aan de Bosnische genocide. Het artikel benadrukt dat Srebrenica geen incident was, maar het hoogtepunt van een genocide die in 1992 begon, en bekritiseert de inactiviteit van de internationale gemeenschap.

Cups of Memory

building monuments through rituals 

Op 11 juli 1995 voltrekt zich in de stad Srebrenica (Bosnië en Herzegovina) een gruwelijk drama. Het Bosnisch-Servische Leger (VRS) vermoordde meer dan 8.372 moslimmannen en -jongens. Het Nederlandse VN-bataljon Dutchbat, dat hen moet beschermen, grijpt niet in. Het is de grootste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Toch is deze gebeurtenis na dertig jaar nog altijd niet opgenomen in het Nederlandse publieke geheugen. Nog altijd heeft de Srebrenica-herdenking geen vaste vorm gekregen vanuit de Nederlandse overheid.  

In de tentoonstelling Cups of Memory geven architect Arna Mačkić (Studio LA) en kunstenaar Aida Šehović (ŠTO TE NEMA), beiden overlevenden van de Bosnische Oorlog (1992-1995), een nieuwe invulling aan herdenken. Daarin helpen kunst, gezamenlijke herinnering en gedeelde rituelen om lessen uit het verleden levend te houden en antwoorden te vinden op uitdagingen van nu.  

Hun vertrekpunt is het kunstproject ŠTO TE NEMA (‘Waarom ben je niet hier?’), een participatief herdenkingsmonument op stadspleinen over de hele wereld.  Aida Šehović startte ŠTO TE NEMA op 11 juli 2006 met een openbare performance in Sarajevo. Hiervoor verzamelde een lokale vrouwenorganisatie 923 fildžani, traditionele koffiekopjes. Šehović plaatste de porseleinen kopjes op straat. Vrijwilligers vroegen voorbijgangers de kopjes te vullen met Bosnische koffie, om ze vervolgens onaangeroerd te laten staan. Deze stille maar krachtige herdenkingsdaad herhaalde zich jaarlijks op pleinen van internationale steden: van Genève tot New York en van Istanbul tot Toronto. Inmiddels is er een fildžan voor elk van de slachtoffers. 

In Cups of Memory geven Mačkić en Šehović het tijdelijke monument opnieuw vorm, omringd door beelden en verhalen van overlevenden en nakomelingen, getuigen en collaborateurs. Zo bieden de makers ruimte voor reflectie, hoop, en de collectieve zoektocht naar een wereld zonder genocide.

Foto afkomstig van km21.nl.

Moto Marathon Srebrenica ’25

Elk jaar wordt een Moto marathon georganiseerd waarbij een groep motorrijders uit heel Europa vanuit Bihac en/of Sarajevo richting Potocari wordt gereden tijdens de Srebrenica herdenking op 11 juli. Deze indrukwekkende vertoning laat zien hoe belangrijk het is om Srebrenica te blijven herinneren. Volgend jaar zal de 14e editie zijn van de Moto marathon. Ook vanuit Nederland is er altijd een delegatie aanwezig. Een van hen is Marc Rakers. Hij heeft een website opgericht waarbij hij zijn ervaringen heeft gedeeld.

Foto afkomstig van Sarajevo Times.

Music Connects

Ter gelegenheid van de 30ste Srebrenica herdenking, zal Crea Thera International in 2025 twee keer een muzikale week verzorgen voor/met de kinderen van OSMAC. Het gaat hier om kinderen van ouders die zelf de genocide overleefden. Om deze reis te kunnen bekostigen, zijn zij op zoek naar donateurs:

OSMACE
Op 7 juli 1992, werd een groep kinderen en hun leraren opgesloten in de basisschool in Osmace, een dorp in het oosten van Bosnië, door Bosnisch-Servische troepen. Volgens getuigen en overlevenden werd de school door de Servische eenheden aangevallen met een granaat. De school was een schuilplaats voor de kinderen en hun leraren, maar het was geen veilige haven. Tijdens de aanval werden de meeste kinderen, samen met een of twee leraren, gedood. Zij rusten nu in vrede in de weide achter het nieuw opgebouwde schooltje met de blauwe speelglijbaan.

Dit incident in Osmace is een van de symbolen van de tragedie die de oorlog met zich meebracht. De gruwel die deze kinderen en hun leraren trof, is een van de vele voorbeelden van de immense menselijke tragedie die de oorlog veroorzaakte.

Op die plek zal Crea Thera in 2025 met de lagere schoolkinderen van Osmace twee keer een week lang muziek maken. Muziek vernietigt niet, muziek verbindt.

Met uw hulp!

Doneer nu voor aankoop van instrumenten, voor begeleiding en voor opleiding van de lokale medewerker. Op rekeningnummer BE34 5230 8029 8190van CREA THERA INTERNATIONAL met vermelding van Srebrenica 2025′”.

Foto van een workshop met kinderen in Osmace, afkomstig van de website van Crea Thera.